ปัญหาระหว่างไทยกับพม่า

ปัญหายาเสพติด 

               การผลิตยาเสพติดบริเวณชายแดนไทย - พม่า  เป็นภัยคุกคามต่อไทย  ไทยถือว่าการแก้ไขปัญหายาเสพติดเป็นเป้าหมายหลักประการหนึ่งในการดำเนินนโยบายของไทยต่อพม่าที่สืบเนื่องมาจากปี ๒๕๔๔  ฝ่ายพม่าได้ให้ความร่วมมือด้วยดีในการปราบปรามยาเสพติดในพื้นที่ผลิตอย่างเข้มงวดทั้งผู้ค้ารายใหญ่ และโรงงานผลิตเป็นระยะ   และแลกเปลี่ยนข่าวกรองระหว่างกัน    ซึ่งเป็นพันธกรณีสืบเนื่องมาจากการลงนามบันทึกความเข้าใจเพื่อควบคุมยาเสพติด  วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท  และสารตั้งต้น เมื่อ ๒๐ มิถุนายน  ๒๕๔๔

นอกจากนี้ ยังมีโครงการปลูกพืชทดแทนยาเสพติดในพม่า โดยไทยและพม่าได้ตกลงนำเงินงบประมาณ ๒๐ ล้านบาท ที่ไทยจัดสรรไปดำเนินการ เมื่อ มกราคม ๒๕๔๕ ในการพัฒนาหมู่บ้านตัวอย่างที่บ้านยองข่า  รัฐฉาน     (บริเวณชายแดนไทย  -  พม่า   ตรงข้ามอำเภอแม่ฟ้าหลวง  จ.เชียงราย)  ให้เป็นหมู่บ้านปลอดยาเสพติดสาธิต  และการส่งเสริมการปลูกพืชทดแทน        โดยมูลนิธิแม่ฟ้าหลวงเป็นผู้ดำเนินโครงการดังกล่าว  โดยเฉพาะการพัฒนาการเกษตรแบบยั่งยืน ปัจจุบันรัฐบาลญี่ปุ่นได้รับที่จะสนับสนุนทางด้านงบประมาณให้กับโครงการดังกล่าวเป็นจำนวนเงิน ๑๐ ล้านเยน (ประมาณ ๓ ล้านบาท)

อย่างไรก็ดี รากเหง้าของปัญหาที่มาจากปัญหาชนกลุ่มน้อย  โดยเฉพาะการที่รัฐบาลพม่าไม่สามารถเข้าไปควบคุมกลุ่มว้ายังไม่ได้รับการแก้ไข  จึงส่งผลให้ปริมาณยาเสพติดโดยเฉพาะยาบ้าที่หลั่งไหลเข้ามาในไทยยังคงอยู่ในปริมาณสูง   ทั้งนี้ รายงานยุทธศาสตร์การควบคุมยาเสพติดระหว่างประเทศประจำปี ๒๕๔๖ (International Narcotics Control   Strategy   Report  ๒๐๐๓)  ที่กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ     เผยแพร่เมื่อ  ๑  มีนาคม  ๒๕๔๗    ระบุว่าไทยเป็นผู้นำเข้ายาบ้ารายใหญ่ ซึ่งส่วนใหญ่มาจากพม่าและยาเสพติดที่ลักลอบเข้าสู่ไทยยังส่งไปขายยังสหรัฐฯ ด้วย

  ปัญหาเขตแดน      

               มีสาเหตุจากหลักฐานตามสนธิสัญญาสูญหาย    และการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติ  ทั้งเขตแดนทางบกและทางน้ำ   รวมถึงทางทะเล  (ชายแดนไทย - พม่า  มีระยะทาง ๒,๔๐๑  กิโลเมตร  ทางบก  ๑,๘๐๐ กิโลเมตร  ทางน้ำและทางทะเล ๖๐๑ กิโลเมตร)    สำหรับปัญหาเขตแดนที่ยังไม่สามารถหาข้อยุติได้มี ๑๒ แห่ง ดังนี้

               ๑)  แม่น้ำสาย  -  แม่น้ำรวก  มีการแบ่งเขตแดนแบบคงที่ (Fixed Boundary)  ตามร่องน้ำลึกในปี  ๒๕๓๒  แต่หลักอ้างอิงเขตแดน ๔๙๒  หลัก ระยะทาง ๕๙  กิโลเมตรได้สูญหายหรือถูกย้ายที่  ๒)  สำนักสงฆ์กู่เต็งนาโย่ง  อ.แม่สาย  จ.เชียงราย  ฝ่ายพม่าได้เข้ามาตั้งสำนักสงฆ์ในปี  ๒๕๓๓  ปัจจุบันมีการวางกำลังของสองฝ่ายบนสันเขากู่เต็งนาโย่ง  ๓)  สันต้นดู่ ดอยลาง - ดอยห้วยฮะ  อ.แม่อาย  จ.เชียงใหม่  เกิดจากแผนที่ปักปัน พ.ศ. ๒๔๓๕ ไม่ตรงกับหลักฐานทางประวัติศาสตร์ของไทย    เมื่อกำลังขุนส่าถอนออกไปในปี ๒๕๔๐  ทพม. ได้ส่งกำลังเข้าควบคุมพื้นที่เช่นเดียวกับที่  ๔) วัดฟ้าเวียงอินทร์   ต.เปียงหลวง  อ.เวียงแหง   จ.เชียงใหม่    (ห้วยหลักแต่ง)   ๕)  บ.อรุโณทัย    (หนองจุก)     อ.เชียงดาว  จ.เชียงใหม่     หลักเขตแดนส่วนใหญ่สูญหาย    และแต่ละฝ่ายยึดถือแผนที่ที่เขียนเส้นแนวเขตแดนไม่ตรงกัน  ๖)  แม่น้ำเมย     ซึ่งได้กำหนดให้ใช้ฝั่งลำน้ำเป็นเขตแดน    แต่สภาพธรรมชาติทำให้เกิดการกัดเซาะและตลิ่งพังทะลาย  ทั้งสองฝ่ายจึงดำเนินการเพื่อรักษาตลิ่ง  เช่น   การสร้างหลักรอ    และเขื่อนป้องกันตลิ่ง    ทำให้เกิดปัญหาขัดแย้งที่สำคัญคือ    พม่าถมทรายและสร้างเขื่อนรุกล้ำแม่น้ำเมย   กรณีพิพาทบริเวณวัดคอกช้างเผือก  และที่  บ.แม่โกนเกน  อ.แม่สอด  จ.ตาก  ๗)  ด่านเจดีย์สามองค์  อ.สังขละบุรี  จ.กาญจนบุรี  เกิดจากการยึดถือแผนที่คนละฉบับ  และหาจุดควีวอทุงไม่พบ  ปัจจุบันพม่าอนุญาตให้ชาวมอญตั้งบ้านเรือน และเก็บภาษีการค้าและโรงเรือน  ๘) ทพม.สร้างเจดีย์บริเวณใกล้ช่องตะโกล่าง  อ.สวนผึ้ง  จ.ราชบุรี  เมื่อ  มิถุนายน ๒๕๔๑  คร่อมสันปันน้ำบนสันเขาตะนาวศรี  ซึ่งเป็นเส้นแบ่งเขตแดน  บางส่วนของเจดีย์ได้ล้ำเข้ามาไทย   ๙)  เนิน ๔๙๑ ต.หงษ์เจริญ  อ.ท่าแซะ  จ.ชุมพร  ทพม.ได้เข้ายึดใน  กุมภาพันธ์ ๒๕๓๕  โดยอ้างว่าเพื่อปราบปรามกลุ่ม KNU  ๑๐) เกาะกลางแม่น้ำกระบุรี (เกาะตายิ้ม)  อ.กระบุรี  จ.ระนอง  เมื่อ ปลายตุลาคม  ๒๕๔๑   ทพม.ได้เสริมกำลังใกล้เกาะกลางลำน้ำกระบุรี   และยื่นประท้วงกรณีเจ้าหน้าที่และราษฎรไทยนำธงชาติไปปักไว้ที่เกาะตายิ้ม โดยอ้างว่าเป็นเกาะของพม่า    ซึ่งฝ่ายไทยได้ยินยอมถอนธงชาติออกแล้ว   ๑๑)    ปัญหาเขตแดนทางทะเลจากการยึดแนวเขตแดนที่ต่างกันทำให้เกิดปัญหาเขตทับซ้อนทางทะเล  และมีการเผชิญหน้าระหว่างกำลังทางเรือบ่อยครั้ง  ๑๒) เกาะหลาม  เกาะคัน และเกาะขี้นก  ซึ่งมิได้ถูกระบุไว้ในแผนที่แนบท้ายสัญญา  ทำให้ไทยและพม่าต่างอ้างสิทธิ์เหนือเกาะดังกล่าว     เนื่องจากจะมีผลสืบต่อถึงเขตแดนทางทะเลด้วย

ปัญหาชนกลุ่มน้อยและกลุ่มต่อต้านรัฐบาลพม่า     

               ปัจจุบัน   กกล.ชกน. กลุ่มต่อต้านรัฐบาลพม่าที่ติดอาวุธจำนวนมากยังสู้รบกับกองทัพพม่าที่สำคัญ  ได้แก่     กลุ่มสหภาพแห่งชาติกะเหรี่ยง (KNU)  กลุ่มกองทัพรัฐฉาน (SSA) และกลุ่มพรรคก้าวหน้าแห่งชาติคะยา (KNPP)  ถือเป็นอุปสรรคของการแก้ไขปัญหาการรวมชาติ  ซึ่งเป็นปัญหาที่พม่าให้ความสำคัญเป็นลำดับแรกยังไม่สามารถแก้ไขให้ลุล่วงไปได้

ปัญหาดังกล่าวได้ส่งผลกระทบต่อไทย  โดยเฉพาะการสู้รบของทั้งสองฝ่ายบริเวณใกล้ชายแดนไทยก่อให้เกิดปัญหาความไม่ปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนที่อาศัยอยู่ตามหมู่บ้านชายแดน  รวมทั้งก่อให้เกิดปัญหาราษฎรพม่าหลบหนีภัยจากการสู้รบเข้ามาอยู่ในเขตไทย อีกทั้งการเคลื่อนไหวทางการเมืองของกลุ่มต่อต้านดังกล่าวโดยเฉพาะการจัดการประชุม  การพบปะกับบุคคลสำคัญจากประเทศตะวันตก  และการให้การสนับสนุนของกลุ่มองค์กรพัฒนาเอกชนต่างประเทศ  ตลอดจนการลักลอบค้าอาวุธสงครามและโจรสลัดบริเวณทะเลอันดามันที่เกี่ยวข้องกับชนกลุ่มน้อย  ได้ก่อให้เกิดปัญหาความหวาดระแวงและส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับพม่าเป็นระยะ  นอกจากนี้ ผู้นำพม่ามักนำปัญหาชนกลุ่มน้อยเข้ามาเชื่อมโยงและเป็นเงื่อนไขในการดำเนินความสัมพันธ์กับไทยด้วย

ปัญหาผู้หลบหนีภัยจากการสู้รบและผู้หลบหนีเข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย 

               จากปัญหาทางการเมืองและเศรษฐกิจในพม่า  ทำให้มีประชาชนพม่าจำนวนมากหลบหนีเข้ามาในเขตไทย  โดยแบ่งเป็นผู้พลัดถิ่นสัญชาติพม่า  ซึ่งเข้ามาในไทยก่อน ๙ มีนาคม ๒๕๑๙  มีจำนวน ๒๒,๓๒๑ คน  มท.ได้จัดทำบัตรควบคุมไว้  หากพิสูจน์ได้ว่าเกิดในไทย  ก็จะเข้าสู่กระบวนการได้สัญชาติไทย ส่วนที่เหลือมีสถานะเป็นคนต่างด้าว   ส่วนผู้พลัดถิ่นสัญชาติพม่า เชื้อสายไทย  มีจำนวน ๗,๘๔๙ คน  ได้รับอนุมัติจาก ครม.  ในการดำเนินการแปลงสัญชาติเป็นไทยแล้ว  ๕,๗๓๖  คน  ส่วนที่เหลือ ๒,๑๑๓ คน  ไม่มารายงานตัว  นอกจากนี้ยังมีผู้พลัดถิ่นอีก ๖๑๙ คน  ที่ไม่อยู่ในบัญชีการให้สถานภาพ  ผู้หลบหนีเข้าเมืองโดยผิดกฎหมาย  แบ่งเป็นผู้ที่มีถิ่นที่อยู่ใกล้จังหวัดควบคุมจำนวน ๔๒,๘๗๙ คน  อยู่ในการดูแลของนายจ้าง อีก ๑๗,๙๐๔ คน  ผู้หนีภัยการสู้รบจากพม่าอยู่ในพื้นที่พักพิงใน จ.กาญจนบุรี  ตาก  แม่ฮ่องสอน  และราชบุรี  จำนวน ๑๑๑,๔๗๒  คน  นักศึกษาพม่าซึ่งเดินทางไปพักพิงในประเทศที่สามเป็นระยะ   ปัจจุบันเหลือ  ๙๖  คน   (มกราคม ๒๕๔๗)

               ทั้งนี้  ปัญหาดังกล่าวเป็นภาระแก่ไทยในการให้ความช่วยเหลือ  และบางส่วนมีความเคลื่อนไหวที่กระทบต่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนไทย  ทั้งยังสร้างความหวาดระแวงระหว่างไทย - พม่า  ฝ่ายไทยได้พยายามแก้ไขปัญหาโดยมอบเอกสารแนวคิด (concept  paper)  เกี่ยวกับการส่งกลับผู้หลบหนีภัยจากการสู้รบให้ฝ่ายพม่าพิจารณา     ตั้งแต่   มกราคม  ๒๕๔๕   โดยคำนึงถึงความปลอดภัย  การศึกษา  สาธารณสุข  และการสร้างงานรองรับ  อย่างไรก็ตาม  พม่าได้กำหนดเงื่อนไขการรับกลับประเทศว่าจะต้องมีหลักฐานเป็นชาวพม่าเท่านั้น

ปัญหาแรงงานผิดกฎหมาย       

               ปัจจุบันภาวะเศรษฐกิจของประเทศกำลังพัฒนาไปในแนวทางที่ดีขึ้น  ขณะที่ความต้องการแรงงานราคาถูกยังมีความจำเป็นเพื่อลดต้นทุนการผลิต  ประกอบกับลักษณะงานบางอย่าง  แรงงานไทยไม่นิยมทำ  ภาครัฐจึงต้องกำหนดนโยบายผ่อนผันแรงงานต่างด้าวเข้าเมืองผิดกฎหมายมารายงานตัวขึ้นทะเบียนเพื่อให้อยู่ในราชอาณาจักรและทำงานได้ชั่วคราว  ตั้งแต่ปลายปี ๒๕๔๔ และต่อใบอนุญาตใน  สิงหาคม  ๒๕๔๕   อีกครั้งหนึ่ง      พบว่าแรงงานต่างด้าวสัญชาติพม่าที่มาต่อทะเบียนมีจำนวน  ๒๙๗,๐๗๓  คน  ซึ่งหลายฝ่ายเชื่อว่ายังมีแรงงานต่างด้าวสัญชาติพม่าลักลอบทำงานอยู่ในไทยมากกว่านี้

การแก้ไขปัญหาแรงงานผิดกฎหมายระหว่างไทยกับพม่านั้น  เป็นความร่วมมือที่มีการเจรจากันอย่างต่อเนื่องตลอดปี  ๒๕๔๕  โดยได้จัดตั้งคณะทำงานเฉพาะกิจร่วม (Joint Task  Force  - JTF)  ไทย - พม่า  เพื่อหารือแนวทางในการส่งกลับแรงงานผิดกฎหมายชาวพม่าและการจัดทำบันทึกความเข้าใจว่าด้วยความร่วมมือในการจ้างแรงงานระหว่างกัน  ซึ่งจะเป็นกรอบการจัดระเบียบการใช้แรงงานจากพม่าในไทยในอนาคต    คณะทำงานดังกล่าวประชุมร่วมกัน ๕ ครั้ง  ครั้งหลังสุด  เมื่อ  ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๔๖  ที่พุกาม     ทั้งสองฝ่ายได้ตกลงในรูปแบบและกระบวนการของการส่งกลับ    ในการนี้   ฝ่ายพม่าได้ตั้งศูนย์รับกลับที่เมืองเมียวดีและเริ่มดำเนินการรับกลับ  ตั้งแต่ กุมภาพันธ์  ๒๕๔๕  โดยได้รับกลับแรงงานผิดกฎหมายแบบมีบัญชีรายชื่อ ๑๓๙  คน  และแบบที่ไม่ได้ส่งบัญชีรายชื่ออีก ๙,๕๕๔  คน  (๒๖ เมษายน ๒๕๔๖)  รวมทั้งได้เห็นชอบการจัดทำบันทึกความเข้าใจ  ขณะนี้กำลังดำเนินการเพื่อให้มีการลงนามต่อไป

ปัญหาประมง  

               ปัญหาประมงเกิดจากความไม่ชัดเจนของแนวเขตทางทะเล  และความไม่ซื่อตรงของเรือประมงไทย  ซึ่งเป็นสาเหตุให้พม่าระงับสัมปทานที่ให้แก่เรือประมงไทยทั้งหมดอย่างไม่มีกำหนด โดยอ้างว่าเพื่อการสำรวจและอนุรักษ์ทางทะเล ทำให้ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการประมงได้รับความเสียหายอย่างมาก จากการที่พม่าได้ยกเลิกสัมปทานทำประมงในน่านน้ำพม่าเดิมทั้งหมด และได้เปิดสัมปทานทำประมงใหม่  หลังปี ๒๕๔๔  โดยเน้นการเปิดสัมปทานให้กับเรือประมงพม่า    และบริษัทประมงที่ขอสัมปทาน  ทั้งของพม่าและต่างประเทศที่จดทะเบียนสัมปทานในนามของคนพม่า ในลักษณะของการร่วมทุนและการทำกิจการประมงครบวงจร  ตลอดจนการเรียกเก็บค่าสัมปทานในราคาสูง   ซึ่งทำให้เรือประมงไทยที่มิได้ขอสัมปทานประมงในพม่า  ลักลอบเข้าไปทำการประมง จึงถูกเรือรบพม่ายึดและจับกุมเรือประมงไทย  ทั้งในเขตน่านน้ำพม่าและบริเวณพื้นที่ทับซ้อนทางทะเล  อย่างไรก็ตาม ภายหลังการเยือนพม่าของ พ.ต.ท.ทักษิณ  ชินวัตร  นายกรัฐมนตรี   ในปี ๒๕๔๖  ทางพม่าได้ตกลงพิจารณาเงื่อนไขสัมปทานประมงให้แก่ไทยเป็นกรณีพิเศษ