:: ปฏิบัติการถ่ายลำกลางอ่าวไทย

LIGHTERING OPERATION

โดย คุณพรานทะเล ::

หมายเหตุ: ต้องขอขอบคุณ คุณพรานทะเล ที่ได้นำส่งบทความพร้อมรูปประกอบสำหรับเรือง ปฏิบัติการถ่ายลำกลางอ่าวไทย Lightering Operation เพื่อนำลงในคอลัมน์ บทความจากสมาชิก แต่เมื่อทางทีมงานได้พิจารณาดูแล้ว เห็นว่ามีภาพประกอบจำนวนมากที่เป็นประโยชน์และน่าที่จะนำมาลงในคอลัมน์ มุมกล้องคนเรือ นี้ด้วย ดังนั้น จึงขออนุญาตนำลงทั้งสองคอลัมน์เลย เพื่อให้ท่านสมาชิกและผู้สนใจสามารถเข้าชมได้อย่างสะดวกครับ

กว่าจะมาเป็นน้ำมันที่ใช้เติมรถ, เรือหรือเครื่องบิน เพื่อให้เราเดินทางได้สะดวก หรือใช้กับเครื่องจักรตามอุตสาหกรรมต่างๆ นั้นมีที่มาที่ยาวไกลและขั้นตอนต่างๆ ที่ซับซ้อนมากมาย ซึ่งน้ำมันเหล่านี้ถ้าย้อนกลับไปต้องผ่านกระบวนการกลั่น ผ่านการขนส่งมาจากแห่งผลิตผ่านการขุดเจาะ และการสำรวจหาแหล่งน้ำมันดิบ

น้ำมันดิบ (Crude Oil) เป็นวัตถุดิบหลักเบื้องต้นที่เรานำมาจากต่างประเทศ ซึ่งส่วนใหญ่มาจากตะวันออกกลาง อินโดนิเซีย จีน เพื่อเข้าโรงกลั่นในประเทศ ซึ่งปัจจุบันมีโรงกลั่นอยู่หลายโรง เช่น โรงกลั่นบางจาก โรงกลั่นระยอง โรงกลั่นสตาร์ โรงกลั่นไทยออยล์ และโรงกลั่นเอสโซ่ ซึ่งมีกรรมวิธีในการนำน้ำมันดิบมาสู่โรงกลั่นที่แตกต่างกันไป

น้ำมันดิบที่นำมาจากตะวันออกกลาง เช่น โอมาน, ชาอุดิอาระเบีย ฯลฯ ล้วนต้องใส่เรือขนาดใหญ่มาทั้งสิ้น เพื่อประหยัดค่าขนส่ง เรือที่นำน้ำมันดิบจากแหล่งดังกล่าวนี้ เรียกว่า เรือขนาด VLCC (Very Large Crude Oil Carrier) มีขนาดบรรทุกได้ประมาณไม่เกิน 3 แสนตัน หรือขนาด ULCC (Ultra Large Crude Oil Carrier) ซึ่งบรรทุกได้มากกว่า 3 แสนตันต่อเที่ยว ซึ่งโดยทั่วๆไปเราจะใช้ขนาด VLCC เนื่องจากความลึกในอ่าวไทยมีขีดจำกัด

เรือ VLCC ที่ขนน้ำมันมาส่งให้โรงกลั่นในเมืองไทยมีขนาดประมาณ 2 แสน 7 หมื่นตัน หรือประมาณ 300 ล้านลิตรต่อเที่ยว เรือ VLCC นี้จะมีความยาวประมาณ 340 เมตร กว้างประมาณ 50 เมตร และส่วนที่จมอยู่ใต้น้ำหรือกินน้ำลึกประมาณ 22 เมตร ถ้าเราลองจินตนาการขนาดของเรือ VLCC ก็คงขนาดสนามฟุตบอลสองถึงสามสนามต่อกัน ส่วนที่จมลงใต้น้ำก็ประมาณตึก 5 ชั้น ส่วนที่เป็นโครงสร้างเหนือน้ำจะสูงขึ้นไปในอากาศอีกประมาณ 50 เมตร ซึ่งเท่ากับตึกประมาณ 15 ชั้น การนำเรือใหญ่ขนาด VLCC ก็เท่ากับการอยู่บนตึกขนาด 10 ชั้น ยาวขนาด 2 สนามฟุตบอล มีน้ำหนักประมาณ 3 แสนตัน วิ่งในทะเลซึ่งเรือขนาดนี้จะมีแรงเฉื่อยสูงมาก นั้นหมายถึงเรือความเร็วปกติประมาณ 15 น็อต หรือ 25 กม.ต่อชั่วโมง เมื่อหยุดเครื่องจะมีแรงเฉื่อยให้เรือลอยต่อไปอีกมากกว่า 4 กม. จึงจะหยุดนิ่งได้ ผู้ที่จะนำเรือ VLCC จะต้องได้รับการฝึกฝนมาอย่างดีเยี่ยมจึงจะควบคุมเรือให้ได้อย่างต้องการ

เนื่องจากความใหญ่ของเรือ VLCC จึงทำให้ไม่สามารถจะเข้าสูบถ่ายน้ำมันให้กับโรงกลั่นเอสโซ่ ทั้งขนาดของทุ่นรับเรือ, ความลึกของน้ำ บริเวณเกาะสีชังด้านใน ตลอดทั้งความยุ่งยากในการนำเรือในน่านน้ำที่จำกัด จึงต้องมีการปฏิบัติการถ่ายลำจากเรือ VLCC ดังกล่าวให้กับเรือเล็กกว่า คือ ขนาด MST (Medium size Tanker) ซึ่งมีขนาดประมาณ 1 แสนตัน (120 ล้านลิตร) ซึ่งก็ไม่เล็กทีเดียว แต่ยังสามารถเข้าท่าของได้ (เรือขนาด 1 แสนตันจะมีความยาวประมาณ 250 เมตร กินน้ำลึกประมาณ 17 เมตร) นั้นหมายถึงการสูบถ่ายถึง 3 เที่ยวของเรือ MST จึงทำให้เรือ VLCC หมดลำได้

การปฏิบัติการถ่ายลำนั้นเราเรียกว่าการทำ Lightering หรือ Lightening จะขอเรียกเรือ VLCC ว่าเรือแม่ (Tanker to be lightered) และเรือ MST ว่าเรือลูก (Lightening tanker) ซึ่งจะทำการถ่ายลำกันกลางอ่าวไทยที่มีความลึกของน้ำเพียงพอ คือ บริเวณจังหวัดประจวบคีรีขัน ห่างชายฝั่งประมาณ 90 กิโลเมตร

เรือที่ขนน้ำมันทั้งเรือแม่และเรือลูกจะต้องผ่านการตรวจสอบคุณภาพด้านความปลอดภัยของเรือจากบริษัทผู้จ้างเรือ(Charterer) ว่ามีมาตรฐานเป็นที่ยอมรับ คือ ต้องมีความปลอดภัยในการปฏิบัติการถูกด้าน เช่น มีอุปกรณ์การเดินเรือและวิธีการอย่างดี มีคนที่มีความรู้ความสามารถทำงานในเรือ มีอุปกรณ์และวิธีการป้องกันความปลอดภัยต่างๆ ของเรือ และชีวิตคนในเรือเพียงพอ มีอุปกรณ์และวิธีการป้องกันด้านสิ่งแวดล้อม (น้ำมัน, ขยะ, ของเสีย ฯลฯ) ดีเพียงพอ นี่คือตัวอย่างเล็กน้อยในการคัดเลือกเรือที่จะเข้ามาใช้การขนส่งน้ำมันให้กับบริษัทผู้จ้าง(Chaterer) ที่มองเห็นคุนค่าของความปลอดภัย ทำให้มั่นใจในเบื้องต้นก่อนว่าเรือที่ขนน้ำมันเข้ามามีมาตรฐานพอ

ในการนำเรือใหญ่ขนถ่ายน้ำมันกันกลางทะเลนั้นมีขั้นตอนของคุณภาพหลายด้าน คือจะต้องมีผู้ชำนาญการพิเศษในการนำเรือขนาดใหญ่ทั้งสองลำเข้าเทียบกันกลางทะเล ซึ่งเรียกว่า Lightering Master การจะมาทำหน้าที่นี้จะต้องมีประสบการณ์ในการเป็นกัปตันเรือน้ำมัน และผ่านการฝึกอบรมด้านการนำเรือใหญ่และปฏิบัติการสินค้าจากโรงเรียนหลักสูตรพิเศษที่ประเทศอังกฤษ และผ่านการทดสอบจาก

จากผู้ชำนาญการที่บริษัทฯ ยอมรับจึงจะเข้าทำหน้าที่ Lightering Master ได้