- คำถามแรกอยากถามคำถามที่เชื่อว่าทุกคนถามกันมาตลอด 1 ปีที่ผ่านมาคือ มันเกิดอะไรขึ้นกับโครงการจัดหาเรือดำน้ำ U-206A?

เอาเข้าจริงคือ เราก็ไม่รู้เหมือนกัน ทางกองทัพเรือทำเรื่องเสนอไปแล้ว และเรื่องก็ผ่านขึ้นไปตามลำดับชั้น ซึ่งระหว่างทางมีการพิจารณาความเหมาะสมค่อนข้างมาก มากจริง ๆ ซึ่งก็อาจจะเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ล่าช้าจนเราตอบรับข้อเสนอของทางเยอรมันไม่ทันตามกำหนด

- อนาคตต่อไปของโครงการจัดหาเรือดำน้ำเป็นอย่างไร?

ตอนนี้ที่แน่นอนก็คือโครงการจัดหาเรือดำน้ำ U-206A ยุติไปแล้ว ในส่วนของกองเรือดำน้ำเองก็เลยเปลี่ยนไปจัดหาเครื่องฝึกห้องศูนย์ยุทธการของเรือดำน้ำ และจัดสร้างอาคารที่ทำการกองเรือดำน้ำเป็นการเตรียมตัวเอาไว้ นอกจากนั้นเราจะส่งนายทหารไปเข้ารับการฝึกศาสตร์และเทคโนโลยีของเรือดำน้ำที่ประเทศเยอรมันเพื่อเป็นพื้นฐานต่อไป

ซึ่งการส่งคนไปฝึกนั้นนอกจากจะไปรับความรู้เกี่ยวกับเรือดำน้ำแล้ว เราจะนำข้อมูลมาพิจารณาเปรียบเทียบเรือดำน้ำแบบต่างๆ เพื่อเตรียมการสำหรับการจัดหาเรือดำน้ำในอนาคต ซึ่งหมายถึงเราไม่ได้ส่งคนไปฝึกที่เยอรมันอย่างเดียว แต่จะส่งไปฝึกตามประเทศต่างๆ เช่น นอกจากเยอรมันแล้วเราจะส่งคนไปฝึกที่เกาหลีใต้ด้วย อินเดียก็น่าสนใจที่จะส่งคนไปฝึก ตรงนี้แล้วแต่ว่าประเทศใดจะเสนอให้เราไปฝึกด้วย เพราะข้อจำกัดคือเรื่องภาษา เพราะประเทศเยอรมันมีหลักสูตรภาษาอังกฤษ เนื่องจากเขาต้องฝึกให้กับหลายประเทศทั่วโลก ส่วนเกาหลีใต้ก็กำลังเตรียมหลักสูตรภาษาอังกฤษเพื่อฝึกให้อินโดนิเซีย แต่สำหรับบางประเทศอย่างจีนซึ่งไม่มีหลักสูตรภาษาอังกฤษ เราก็อาจพิจารณาส่งนักเรียนนายเรือไปเรียนโรงเรียนนายเรือที่นั่น และพอจบมาก็ให้ฝึกกับเรือดำน้ำต่อเลย เพื่อลดอุปสรรคด้านภาษา

ตอนนี้ ที่ดำเนินการหมดก็เพื่อเตรียมความพร้อมให้การจัดหาเรือดำน้ำในครั้งต่อไปใช้เวลาสั้นที่สุด โดยเราเน้นเตรียมคนเพราะคนสำคัญที่สุด

- จากที่โครงการที่ผ่านมาประสบความล้มเหลวและไม่เป็นไปตามแผน ตรงนี้จะทำให้มีช่องว่างของศักยภาพกำลังรบ (Capability Gap) ของกองทัพเรือไทยหรือไม่?

จริงๆ แล้วถ้าโครงการ U-206A ประสบความสำเร็จนั้นก็จะเป็นไปตามแผนพอดี แต่ตรงนี้มันมีที่มาที่ไปคือ ในครั้งแรกเป็นรัฐบาลเองที่เห็นว่าประเทศไทยควรจะมีเรือดำน้ำ จึงให้กองทัพเรือไปศึกษามาว่าจะมีแผนการจัดหาอย่างไร และใช้งบประมาณเท่าไหร่ โดยให้งบประมาณการศึกษาและเตรียมการมา 600 ล้านบาท 

กองทัพเรือจึงไปศึกษามาจนได้แผนการจัดหาเรือดำน้ำมือหนึ่งจำนวน 2 ลำ ใช้งบประมาณราว 5 หมื่นล้านบาท เป็นงบผูกพัน 7 ปี และนำเรื่องเสนอเข้าคณะรัฐมนตรี ซึ่งคณะรัฐมนตรีเห็นชอบในหลักการ แต่ให้ความเห็นว่างบประมาณค่อนข้างมากและผูกพันนานไป จึงให้ไปปรับแก้

ซึ่งประจวบเหมาะกับที่กองทัพเรือเยอรมันติดต่อเข้ามาว่า ทางกองทัพเรือเยอรมันจะปลดประจำการเรือดำน้ำ U-206A จึงอยากเสนอขายให้กองทัพเรือไทย ซึ่งถือว่าเป็นโอกาสที่ดีมากเพราะใช้งบประมาณน้อยมาก แต่สุดท้ายก็เกิดปัญหาและความล่าช้าจนส่งเรื่องเข้าคณะรัฐมนตรีเพื่ออนุมัติไม่ทัน

ปัจจุบันคงต้องขึ้นอยู่กับงบประมาณ ซึ่งดูแผนงบประมาณแล้วคงต้องใช้เวลาไม่ต่ำกว่า 3 ปีนับจากนี้ เพราะต้องรอให้งบประมาณผูกพันโครงการอื่นของกองทัพเรือนั้นหมดก่อน ก็เหมือนเริ่มต้นใหม่

ถ้าได้งบประมาณจนสั่งซื้อได้แล้ว ก็ต้องรอจัดสร้างราว 4 ปี หลังจากนั้นก็ต้องรอทำการฝึก ซึ่งการฝึกนั้นใช้เวลา 2 ปีแต่เป็นการฝึกขั้นพื้นฐานเพื่อให้สามารถเดินเรือได้อย่างปลอดภัย (Safe to Sail) เท่านั้น แต่ยังรบไม่ได้ ถ้าจะรบได้ต้องฝึกเพิ่มอีกราว 2 ปี เช่น กองทัพเรือฝรั่งเศส ซึ่งกำหนดว่าลูกเรือของเรือดำน้ำจะพร้อมรบได้ต้องผ่านการฝึกเป็นจำนวน 6,000 ชั่วโมงทะเล ซึ่ง ก็คือ ประมาณ 4 ปี

แต่ตรงนี้ก็เป็นสิ่งที่เราต้องเตรียมการ เพราะเรายังเชื่อว่าเรือดำน้ำเป็นเครื่องมือที่สำคัญและน่ากลัวไม่ว่าจะใหม่หรือเก่าแค่ไหน อย่างเช่น เรือดำน้ำเกาหลีเหนือซึ่งเก่าและล้าสมัยมาก ก็ยังสามารถจมเรือตรวจการณ์ปราบเรือดำน้ำของเกาหลีใต้ที่ทันสมัยได้โดยที่เกาหลีใต้ไม่รู้ตัวเลย หรือการที่เรือดำน้ำของจีนสามารถโผล่ขึ้นมากลางกองเรือบรรทุกเครื่องบิน Kitty Hawk ของสหรัฐอเมริกาได้โดยสหรัฐอเมริกาไม่รู้ตัว จนทำให้สหรัฐอเมริกาต้องไปเช่าเรือดำน้ำของสวีเดนมาฝึกค้นหาเรือดำน้ำ ซึ่งสุดท้ายก็ไม่สามารถค้นหาเจอได้เลยแม้จะมีเทคโนโลยีทันสมัยก็ตาม

- เครื่องฝึก (Simulator) ที่จะจัดหามีลักษณะอย่างไร?

เป็นเครื่องฝึกการทำงานในห้องศูนย์ยุทธการของเรือดำน้ำซึ่งจะตั้งอยู่ที่กองเรือดำน้ำ เป็นการฝึกการปฏิบัติงานกับเรือดำน้ำทั้งการฝึกนำเรือ ฝึกขั้นตอนการปฏิบัติต่างๆ และฝึกทางยุทธวิธี กำลังรออนุมัติจัดหา โดยเป็นเครื่องฝึกที่ผลิตในประเทศเยอรมันโดยบริษัทไรน์เมทัล ราคา 190 ล้านบาท ซึ่งเป็นราคาพร้อมอาคารด้วย ซึ่งถือว่าไม่แพงนักสำหรับการได้ความรู้ด้านเรือดำน้ำ

การฝึกเป็นเรื่องที่ลำบากมากสำหรับเราเพราะเราไม่มีเรือดำน้ำ อย่างครั้งหนึ่งสหรัฐฯ ส่งเรือดำน้ำนิวเคลียร์มาฝึกกับเรา ทางเราก็ดีใจเลยไปพูดว่า อยากให้ทางสหรัฐฯแสดงฝีมือให้เต็มที่ เราจะได้รู้ว่าเราจะหาเรือดำน้ำเจอไหม ถ้าไม่เจอเราจะได้บอกกับสังคมได้ว่าอุปกรณ์ที่เรามีนั้นไม่พอจริงๆ เลยจำเป็นต้องมีเรือดำน้ำ แต่ทางสหรัฐฯบอกว่าไม่ได้ เพราะมาครั้งนี้คือ ต้องการมาให้เราหาให้เจอ เนื่องจากต้องการฝึกคนของเราให้ชินกับอุปกรณ์ปราบเรือดำน้ำที่จัดหามาจากสหรัฐฯ

แต่แม้ขนาดตั้งใจให้หาเจอก็ยังลำบากมาก ขนาดให้เรือดำน้ำจอดนิ่งๆ ในอ่าวไทย และดำลงไปตรงๆ ให้เห็นกับตา แล้วเอาอุปกรณ์ตรวจจับไปหย่อนดู ก็ยังหาไม่เจอ ทั้งๆ ที่เห็นกับตาและเรือดำน้ำตั้งใจให้หาเจอ เพราะเรือมันลงไปลึกจนเข้าไปในโซนที่คลื่นเสียงจากผิวน้ำสะท้อนกลับหมดไม่ สามารถตรวจจับได้ แม้ว่าอุปกรณ์ตรวจจับจะเป็นอุปกรณ์ตรวจจับมาตรฐานเดียวกับที่สหรัฐฯใช้งานเช่นกัน แสดงให้เห็นว่า อากาศยานหรือเรือผิวน้ำนั้นไม่ว่าจะทันสมัยขนาดไหน ถึงจุดหนึ่งก็จะมีข้อจำกัดที่ทำยังไงก็หาเรือดำน้ำไม่เจอ จะมีแต่เรือดำน้ำเท่านั้นที่หาเรือดำน้ำด้วยกันเองเจอ

ส่วนการจัดหาเครื่องฝึกตรงนี้ก็คือการแบ่งงบประมาณที่ได้รับมา 600 ล้านบาท เป็น 3 ส่วน เพราะโครงการจัดหาเรือดำน้ำยุติไปแล้ว โดยแยกเป็นการสร้างอาคารและสิ่งอำนวยความสะดวกซึ่งจะเป็นฐานทัพเรือดำน้ำในอนาคต การจัดซื้อเครื่องฝึก และการส่งคนไปฝึกอย่างที่กล่าวไป ในส่วนของอาคาร บก.กองเรือดำน้ำและอื่นๆ จะพยายามเร่งให้เสร็จทันวันเรือดำน้ำในปีหน้านี้ให้ได้ เพื่อให้เป็นโอกาสในการเปิดอาคารใหม่ไปในตัวด้วย

ในส่วนของคนที่ส่งไปฝึกหลังจากกลับมาแล้วจะมาถ่ายทอดความรู้ให้กับกองเรือดำน้ำ และอาจจะส่งไปประจำการในกองเรือต่างๆ โดยเฉพาะกองเรือฟริเกตที่มีภารกิจในการปราบเรือดำน้ำ เพื่อนำความรู้ที่ได้มาประยุกต์ใช้ในการปราบเรือดำน้ำจริง แต่ก็จะเรียกกลับมาทบทวนความรู้เป็นระยะๆ เพื่อสร้างองค์ความรู้และสร้างชุมชนนักดำเรือดำน้ำของไทยขึ้นมา โดยคาดว่าระหว่างนี้กำลังพลของกองเรือดำน้ำจะมีราวๆ 30-40 นาย และจะไม่เพิ่มขึ้นอีก

- ระหว่างนี้เรามีการเก็บข้อมูลสัญญาณ (Signature) ต่างๆ หรือไม่?

ตอนนี้ยังทำไม่ได้ ตอนนี้มีแต่กองเรือทุ่นระเบิดรับหน้าที่นี้ เพราะการเก็บข้อมูลสัญญาณต่างๆ ต้องใช้เรือดำน้ำในการเก็บ เรือผิวน้ำจะเก็บได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ เพราะเป็นเสียงที่ได้ยินจากบนผิวน้ำ ไม่ใช่ใต้น้ำ จึงไม่เหมือนกับเสียงที่ระบบตรวจจับของเรือดำน้ำจะได้ยิน และฐานข้อมูลพวกนี้ไม่มีขาย แต่ละประเทศต้องเก็บเอง จะมีขายก็พวกฐานข้อมูลเสียงและสัญญาณของพวกเรือพาณิชย์เท่านั้น

- เรือดำน้ำขนาดเล็กที่ทางกองทัพเรือวิจัยนั้นพอจะช่วยในการฝึกได้ไหม?

ตอนนี้ประโยชน์คืออาจใช้เป็นเป้าฝึกปราบเรือดำน้ำ แต่ตอนนี้เรือยังมีประสิทธิภาพไม่เพียงพอจากปัจจัยหลายข้อ เช่น แบตเตอรี่ เนื่องจากกองทัพเรือมีข้อจำกัดคือ นักวิจัยจะต้องย้ายตำแหน่งอยู่เรื่อยๆ ไม่อยู่ติดที่ จึงทำให้งานวิจัยไม่ต่อเนื่อง และที่สำคัญคือ เรายังไม่มีองค์ความรู้เรื่องเรือดำน้ำเลย ตอนนี้จึงคาดหวังให้ทำการวิจัยต่อยอดไปเรื่อยๆ ก่อน โดยอาจจะใช้ในการฝึกควบคุมเรือดำน้ำ สำหรับเรือดำน้ำขนาดเล็กที่บรรทุกคนได้ 2-3 คน

- กลับมาที่เรื่องเรือดำน้ำ ไม่ทราบว่าเรือดำน้ำจากจีนน่าสนใจไหม?

ทางกองเรือดำน้ำก็ไปดูเรือดำน้ำที่จีนเช่นกัน แต่ทางจีนบอกว่าถ้าจะขายให้เราก็คงขายเรือชั้น Song ให้ไม่ได้ เพราะเราเป็นพันธมิตรที่แน่นแฟ้นกับสหรัฐ จึงกลัวว่าข้อมูลจะรั่วไหลได้ ถ้าจะขายให้ก็คงขายเรือที่ออกแบบให้ใหม่ ซึ่งก็จะเป็นรุ่นที่ดาวน์เกรดลงมาจากชั้น Song อีกทีหนึ่ง ทางเราก็กังวลเพราะถ้าออกแบบให้ใหม่นั้นจะทำให้เราเป็นผู้ใช้ประเทศเดียวโดย ยังไม่เคยมีใครใช้งานและพิสูจน์ประสิทธิภาพมาก่อน ซึ่งอาจเป็นความเสี่ยงได้ แม้กระทั่งจีนเองก็ยังไม่ใช้งานเองจึงยิ่งเสี่ยงมากขึ้น

- แล้วเรือ U-209 ของเกาหลีใต้เป็นอย่างไรบ้าง?

ทางเราก็ไปดูมาแล้วเช่นกัน ดูแล้วก็ OK เนื่องจากทางเยอรมันค่อนข้างควบคุมมาตรฐานการผลิตได้ดี ถ้าถามว่าตอนนี้ให้เอาเรือ U-209 ของเกาหลีใต้จะเอาไหม ก็ต้องตอบว่าเอาแล้ว ให้เอาก็ได้

- เรือที่สร้างในเกาหลีใต้มาตรฐานต่างจากเรือเยอรมันมากไหม?

ต่างบ้างแต่ไม่มาก เพราะเยอรมันดูแลควบคุมอยู่ อย่าง U-209 ก็ใช้ระบบอำนวยการรบแบบเดียวกับ U-206A ด้วยซ้ำ รุ่นเดียวกันเลย จะแตกต่างกันตรงที่เรือดำน้ำเยอรมันมีออปชั่นให้เลือกมากกว่าเท่านั้น พอไปเห็นแล้วก็น่าเสียดายที่เราไม่สามารถจัดหา U-206A ได้

- แปลว่า ณ วินาทีนี้ ถ้าจะให้เอา U-209 ก็ถือว่าไม่น่าเกลียด?

ถ้าคิดในแง่ดีก็คือแบบเรือ U-209 มีผู้ใช้มาก ถือว่าพิสูจน์ประสิทธิภาพมาแล้วทั้งการใช้งานปกติและการรบจริง ส่วนออปชั่นระบบต่างๆ ข้างในเราคงต้องเลือกเอาให้เหมาะกับเรา โดยเป็นระบบใดก็ได้ ไม่จำเป็นต้องเป็นของเกาหลีใต้

- ถามตรงๆ ว่า ถ้าพรุ่งนี้ให้ไปขออนุมัติจัดหา U-209 จากเกาหลีใต้เลยได้ไหม?

พอยอมรับได้ อย่างน้อยก็ยังดีกว่าไม่มีอะไร เรามั่นใจว่ามันใจว่าเราสามารถฝึกคนให้ทำงานกับเรือดำน้ำได้เต็มประสิทธิภาพ เพราะแม้แต่ U-206A เราก็ยังมั่นใจว่าต่อให้เจอเรือดำน้ำที่ทันสมัยในอ่าวไทยเราก็สู้ได้แน่นอน เพราะ U-206A มีขนาดเล็ก ซึ่งจะได้เปรียบเรือดำน้ำขนาดใหญ่กว่าในน่านน้ำที่ไม่ลึกนัก อ่าวไทยลึกเฉลี่ย 40 เมตร เพราะเรืออย่าง Kilo ก็ดูแล้วอาจจะใหญ่ไปสักนิดสำหรับประเทศไทย ส่วนเรือชั้น Amor นั้นยังไม่มีคนใช้เลย ถ้าจะใช้ของรัสเซียคงจะเป็นชั้น Kilo มากกว่า

และน่านน้ำบ้านเราเป็นเขตที่น้ำไม่ลึกนัก ซึ่งจะมีเสียงรบกวนเกิดขึ้นได้ง่าย ดังนั้นไม่ว่าเรือเงียบขนาดไหนก็มีโอกาสหาเจอได้ แต่ก็ต้องใช้เรือดำน้ำด้วยกันเองในการหา เพราะบ้านเราเป็นเมืองร้อน อุณหภูมิที่ผิวน้ำจะสูงกว่าด้านล่าง ซึ่งจะทำให้โซน่าร์ของเรือผิวน้ำเกิดหักเหจากอุณหภูมิที่ต่างกันจากทำให้ เกิด Shadow Zone ซึ่งเป็นข้อจำกัดทางฟิสิกส์ ทำให้ถ้าเรือดำน้ำไปอยู่ใน Shadow Zone เรือผิวน้ำหรืออากาศยานนั้นไม่ว่าจะทันสมัยแค่ไหนก็หาไม่เจอ

แต่สุดท้ายแล้ว ถ้าผู้ใหญ่ตัดสินใจอะไรมาเราก็ต้องรับตรงนั้น และฝึกคนให้ใช้เรือที่มีให้มีประสิทธิภาพสูงสุด แบบสหรัฐอเมริกาที่เขาจะเน้นมากเรื่องการฝึกคน

- จริงๆ แล้วกองทัพเรือต้องการเรือดำน้ำกี่ลำ?

ความจริงมองไปข้างหน้า ถ้าจะจัดหาเรือดำน้ำมือหนึ่งใหม่จริงๆ อาจจะมีงบประมาณจัดหาได้ 2 ลำ จำนวน 2 ลำนี้คือพอปฏิบัติการได้ เพราะคำถามไม่ได้อยู่ที่ว่าต้องการมีเรือดำน้ำกี่ลำ แต่อยู่ที่ว่าต้องการมีเรือน้ำที่พร้อมออกปฏิบัติการในทะเลกี่ลำ โดยส่วนใหญ่แล้วเรือดำน้ำจะมีความพร้อมรบที่ 80% ดังนั้นถ้ามี 4 ลำก็รับประกันแน่ๆ ว่าจะมีเรือดำน้ำในทะเล 1-2 ลำ แต่ถ้ามี 2 ลำก็พอปฏิบัติการได้แต่อาจไม่ตลอดเวลา ส่วนถ้ามีแค่ลำเดียวนั้นแทบทำอะไรไม่ได้ ได้แค่ฝึกอย่างเดียว

- แล้วมุมมองของคนในกองทัพเรือเองนั้นเห็นด้วยกับการมีเรือดำน้ำหรือไม่?

เท่าที่สอบถามส่วนใหญ่เห็นด้วยแน่นอนว่าไทยควรมีเรือดำน้ำ แต่อาจจะแตกต่างกันที่ความคิด บ้างก็ว่าควรซื้อเรือดำน้ำมือสองมาฝึกก่อน บ้างก็ว่าควรซื้อเรือดำน้ำมือหนึ่งไปเลย ซึ่งตรงนี้ถือว่าเป็นความเห็นที่หลากหลายซึ่งเกิดขึ้นได้

- คิดว่าสาธารณชนสนับสนุนให้กองทัพเรือมีเรือดำน้ำหรือไม่?

เราเชื่อว่าทิศทางดีขึ้น ประชาชนเข้าใจและสนับสนุนมากขึ้น ซึ่งความจริงนี่เป็นประโยชน์ประการหนึ่งที่ได้จากโครงการ U-206A เหมือนกัน

ถ้าเทียบระหว่างเรือดำน้ำกับเรือฟริเกตแล้วคนส่วนใหญ่อาจจะคิดว่าเรือดำน้ำแพง แต่ถ้าคำนวณการใช้งานตลอดช่วงอายุเรือดำน้ำมีค่าใช้จ่ายถูกกว่าเรือฟริเกตด้วยซ้ำ ซึ่งข้อเท็จจริงตรงนี้ไม่ค่อยมีใครทราบกัน อีกทั้งในการจะหาเรือดำน้ำให้เจอ ต้องใช้เรือฟริเกต 2-3 ลำขึ้นไป รวมทั้งอากาศยานประจำเรืออีก ค่าใช้จ่ายจะยิ่งต่างกันมากขึ้นอีก

- หลังจากนี้จะเปิดโครงการเพื่อคัดเลือกแบบเรือที่เหมาะสมอีกครั้งเมื่อไหร่?

ความจริงตอนนี้มีข้อมูลอยู่แล้ว ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขหลายๆ อย่างมากกว่าว่าจะให้เราจัดหาเมื่อไหร่ แต่ไม่ว่าจะจัดหาเรือแบบใดเราจะเน้นที่เหมาะสมกับเราและมีความปลอดภัยสูงสุด ซึ่งตอนนี้ตัวเลือกก็มีไม่มากนักเพราะมีไม่กี่ประเทศที่ผลิตเรือดำน้ำดีเซล ไฟฟ้าขาย มีแค่ฝรั่งเศส เยอรมัน เกาหลีใต้ รัสเซีย จีน ที่เป็นหลัก อย่างอู่ของสวีเดนก็ถูกทางเยอรมันซื้อไปแล้ว เกาหลีเองก็ต่อเรือที่มีพื้นฐานมาจากเยอรมัน 

- สุดท้าย อยากจะบอกอะไรกับประชาชนที่ติดตามโครงการนี้อยู่บ้าง?

ตรงนี้ต้องบอกว่าอยากให้ดูเวียดนามซึ่งวางแผนจัดหาเรือชั้น Kilo จากรัสเซียถึง 6 ลำ และปล่อยเรือลำแรกลงน้ำแล้วในปีนี้ ปีหน้าก็จะรับมอบเรือลำแรกแล้ว ซึ่งพอดีกับสถานการณ์ของเขาที่กำลังร้อนระอุในทะเลจีนใต้ ซึ่งทำให้เห็นว่าเขาวางแผนยุทธศาสตร์ได้ยอดเยี่ยมมากๆ สามารถสร้างกำลังเรือดำน้ำได้ทันเวลารับมือกับภัยคุกคามที่เกิดขึ้นพอดี ในส่วนของเราก็จะดูเขาเป็นบทเรียนมาปรับปรุงโดยเฉพาะเรื่องการวางยุทธศาสตร์ ล่วงหน้า

อยากให้ทุกคนที่อยากให้ไทยมีเรือดำน้ำอย่าเพิ่งถอดใจ อยากให้ดูตัวอย่างตอนที่สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนกซึ่งทรงพระราชหัตถเลขาถวายให้กองทัพเรือสยามจัดหาเรือดำน้ำ แต่ก็ต้องรอจนถึง 25 ปีกว่าสยามจะมีเรือดำน้ำ นั่นขนาดพระองค์ท่านเป็นเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดินยังต้องใช้เวลานานขนาดนั้น ถ้าพวกเราจะลำบากกว่าพระองค์ท่านก็ไม่แปลก แต่เราก็ต้องพยายามต่อไป เรายังต้องเตรียมคน เพื่อให้วันหนึ่งเรือดำน้ำกลับมาสู่ราชนาวีไทยให้ได้

ปล. เสียใจกับท่านที่เชียร์เรือดำน้ำชั้น song ด้วยครับ 

เคดิสเวป TAF ครับ

http://www.thaiarmedforce.com/taf-special/513-tafspecial641.html